بررسی بارداری و مشکلات گوارشی در این دوران

بارداری فرآیندی است که طی آن به دلیل تغییر در ترشح هورمون های بدن خانم باردار ، یا ترشح هورمونهای جدید از جفت، ارگانهای مختلف بدن از جمله دستگاه گوارش تحت تاثیر قرار می گیرد و مشکلاتی برای مادر ایجاد می کند.

شایع ترین عوارض گوارشی در بارداری

تهوع و استفراغ شایع ترین علامت دوره بارداری و حتی در اغلب موارد اعلام کننده بارداری است. تهوع معمولا در ۵۰ تا ۹۰ درصد و استفراغ صبحگاهی در ۲۵ تا ۵۵ درصد خانم های باردار و بیشتر در ۳ ماهه اول بارداری اتفاق می افتد و اوج آن در هفته دهم بارداری تا هفته پانزدهم است. این حالت معمولا تاهفته بیستم کاهش می یابد بنابراین بعد از این زمان نباید استفراغی وجود داشته باشد اما اگر استفراغ همچنان ادامه داشت، نشان دهنده علت های دیگری مانند بیماری های مجاری صفراوی، هپاتیت، التهاب پانکراس، زخم معده یا دوازدهه، عفونت های ادراری یا ریفلاکس خواهد بود. گاهی شدت استفراغ به قدری شدید است که باعث کم آبی بدن، اختلال های الکترولیتی و کاهش وزن می شود. این حالت، استفراغ بدخیم نام دارد و بیشتر در خانم هایی دیده می شود که جزو یکی از این گروه ها هستند؛ در سنین بالای ۳۵ سال باردار می شوند، چاق هستند، اولین بارداری را تجربه می کنند، سیگار می کشند یا دوقلو باردارند.

برای کاهش حس تهوع و استفراغ دوران بارداری چه باید کرد؟

باید تعداد دفعات غذاخوردن را افزایش و مقدار غذا را کاهش داد. مثلا باید بهجای ۳ وعده غذا، ۶ وعده غذا و در مقادیر کم مصرف کرد. مصرف ویتامین B۶ هم در کاهش علائم تهوع و استفراغ مفید خواهد بود. در صورتی که استفراغ ادامه پیدا کند، خانم باردار باید بستری و سرم درمانی شود زیرا استفراغ طولانی مدت باعث ایجاد کتون در خون خواهد شد که برای مغز جنین بسیار مضر است.

نکته : سوزش معده یا رفلاکس ، برگشت اسید معده به مری در ۳۰ تا ۵۰درصد خانم های باردار دیده می شود. در دوران بارداری به دلیل ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون از جفت، ماهیچه های انتهای مری شل می شود. در نتیجه دریچه بین مری و معده کار خود را خوب انجام نمی دهد. برگشت اسید بیشتر در ۳ ماهه سوم و به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار به معده رخ می دهد.

علائم ریفلاکس معده

معمولا به شکل سوزش پشت جناغ سینه، سرفه های خشک، گرفتگی یا خروسی شدن صدا صبحها پس از بیدار شدن از خواب دیده می شود. پرآب شدن دهان یا افزایش بزاق هم به صورت رفلکسی و در نتیجه واردشدن اسید معده به مری رخ می دهد به نحوی که بیمار مجبور است آب دهانش رابیرون بریزد. علائم بیمار معمولا با مصرف آنتی اسید بهتر می شود.

برای درمان ریفلاکس چه باید کرد؟

بهترین درمان برای خانمهای باردار مبتلا به ریفلاکس، اصلاح شیوه زندگی است. مثلا بهتر است هنگام خوابیدن سر و تنه مادر زاویه ۱۵ درجه با سطح افق داشته باشد تا مانع برگشت اسید معده به مری شود. فاصله غذاخوردن با خواب باید حداقل ۲ ساعت باشد. خوردن مواد چرب، انواع فست فودها، کافئین، قهوه و چای پررنگ باید در این دوران به حداقل برسد. اگر مادر چاق است باید زیر نظر متخصص تغذیه رژیم غذایی مناسب داشته باشد زیرا چاقی باعث افزایش ریفلاکس خواهدشد.

یبوست

۳۰ تا ۵۰درصد مادران باردار دچار یبوست می شوند. علاوه بر علل هورمونی، تغییرات در عادت های غذایی مثل کم خوردن آب، کاهش فعالیت فیزیکی، مصرف قرص آهن در بارداری، بزرگ شدن رحم و فشار بر روده ها باعث تشدید یبوست خواهد شد. ادامه یبوست و درمان نشدن آن می تواند باعث مشکل دیگری به نام بواسیر شود که خونریزی هایی را در انتهای روده ایجاد می کند.

برای درمان یبوست چه باید کرد؟

افزایش فعالیت فیزیکی متناسب با سن بارداری، افزایش مصرف مواد پر فیبر مثل میوه ها و سبزی های تازه، استفاده از مواد گیاهی مفید مانند اسفرزه با داروی پسیلیوم که در دوران بارداری بی ضرر است برای درمان یبوست توصیه می شود.

سنگ صفرا

بارداری عاملی برای ایجاد سنگهای صفراوی به خصوص در خانم های باردار چندزاست. درد ناشی از سنگ کیسه صفرا معمولا در ربع فوقانی راست شکم حس می شود. اگر ایجاد سنگ با انسداد مجاری صفراوی همراه باشد، می تواند باعث تب و لرز، زردی، خارش بدن و ادرار پررنگ شود. در این شرایط سونوگرافی روش انتخابی برای تشخیص است.

درمورد سنگ صفرا چه باید کرد؟

درمان سنگ های صفراوی با توجه به علائمی که ایجاد کرده اند و سن بارداری انجام خواهد شد.

 سخن پایانی

اگر خانمی قبل از باردار شدن مشکل گوارشی دارد بهتر است ابتدا آن را درمان کند زیرا قطعا با بارداری بر مشکلات گوارشی او افزوده خواهد شد . ضمن اینکه برای تشخیص و درمان لازم است اقدام هایی مثل آندوسکوپی ، نمونه برداری ، عمل مداخله ای انجام شود که حتما انجام این کارها برای خانم باردار سخت خواهد بود . از سوی دیگر ، در این دوران محدودیت دارویی وجود دارد و نمی توان راحت داروهای مناسب و موثر را تجویز کرد .